Даманавіцкі сельсавет: сцяжынкамі гісторыі па вехах падзей

Даманавіцкі сельсавет знаходзіцца на тэрыторыі Салігорскага раёна Мінскай вобласці, утвораны ў 1924 годзе.

Плошча сельсавета складае 35,3 тыс. га. Ён мяжуе з Даўгаўскім і Зажэвіцкім сельсаветамі.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльным цэнтрам з'яўляецца аг. Скаўшын, размешчаны ў 53 км ад Салігорска.

Даманавіцкі сельсавет уключае ў сябе 14 населеных пунктаў: Ананчыцы, Даманавічы, Драчава, Заброддзе, Завыхад, Запераходнае, Качава, Чырвонае Возера, Восава, Пісаравічы, Рог, Рогі, Скаўшын, Таварышчы з агульнай колькасцю 1 982 чалавекі.

Гісторыя паселішчаў, якія размяшчаліся на тэрыторыі сучаснага Даманавіцкага сельсавета, пачалася прыкладна 2 000 гадоў таму.

У канцы 3-пач. 2 тыс. г. да н. э. на тэрыторыі нашага краю пачынаецца бронзавы век. Асноўнымі прыладамі працы, якія дайшлі да нас практычна ў першапачатковым выглядзе, былі згорленыя сякеры і больш рэдкія згорленыя матыкі. Археалагічныя знаходкі кажуць пра тое, што ў бронзавым веку паселішчы людзей былі каля вёсак Рог і Чырвонае Возера. Гэтыя населеныя пункты ўваходзяць у склад Даманавіцкага сельскага Савета. А як выглядаюць старажытныя прылады працы, вы можаце ўбачыць, наведаўшы Салігорскі краязнаўчы музей.

Прыкладна з IX па XIII стст. на гэтай тэрыторыі пражывалі дрыгавічы. Гістарычнае палатно было пярэстым. І землі пераходзілі ад аднаго ўладальніка да другога, адно княства змянялася другім: Тураўскае, Слуцкае, нават Кіеўскае, а затым Вялікае княства Літоўскае, Рэч Паспалітая. Тэрыторыямі валодалі князі Алелькавічы, Радзівілы, Вітгенштэйны, Гагенлоэ.

Пра тыя часы мала што засталося ў гістарычных хроніках і памяці людзей. Напрыклад, в. Восава згадвалася яшчэ ў XVI стагоддзі, а ў хроніках 1870 года згадваліся вёскі Ананчыцы і Чырвонае Возера, дзе пражывалі дзяржаўныя сяляне (асноўную ж частку насельніцтва складалі сем'і сялян-уласнікаў). Вялікіх паселішчаў на тэрыторыі сучаснага Даманавіцкага сельсавета не было, гандлёвыя шляхі абыходзілі бокам. Засталіся толькі ўрыўкі вусных паданняў.

Паданні і легенды

На жаль, старэйшае пакаленне сыходзіць, з ім знікае, рвецца сувязь з мінулым. Забываюцца старыя паданні, многія цікавыя казкі-былі сціраюцца з памяці. Нам жа ўдалося атрымаць некалькі бясцэнных звестак пра дні мінулыя.

Напрыклад, вельмі цікавая гісторыя назвы вёскі Восава. Далі яе з-за джалячых паласатых насякомых, якія аблюбавалі велізарны дуб на ўзлеску. Вос было так шмат, што і паселішча празвалі Восава.

А пра паходжанне назвы Чырвонага Возера, або Князь-возера, існуе некалькі версій. Па адной: у тых краях жыў высакародны князь, які закахаўся ў прыгожую дзяўчыну, але простае паходжанне каханай не дазваляла маладым быць разам. Стары князь быў супраць няроўнага саюза. Маладыя абвянчаліся таемна, а каб гнеў родных не абрынуўся на іх, пабудавалі на палях дом на возеры. На жаль, вясной жыллё знесла крыгаходам. З таго часу возера сталі клікаць Князь-возерам. Па другой версіі на берагах возера, дзе размясцілася вёсачка, ішла жорсткая бітва з татара-мангольскімі захопнікамі. У лютай сутычцы загінула шмат воінаў, іх кроў абагрыла зямлю і афарбавала ваду ў чырвоны колер. З тых часоў возера і атрымала сваю назву. Яшчэ адна версія цалкам трывіяльная. Чырвонае возера вялікае і багатае рыбай, а самай распаўсюджанай была рыбка пад назвай чырвонапёрка. Яе было так шмат, што чырванаватыя плаўнікі надавалі вадзе адпаведнае адценне. Так возера і празвалі Чырвоным.

Перыяд Вялікай Айчыннай вайны

Карная аперацыя пад кодавай назвай «Русалка» праводзілася карнікамі ў перыяд з 24 лютага па 1 сакавіка 1943 г. супраць партызан і мясцовага насельніцтва Капаткевіцкага, Жыткавіцкага і Петрыкаўскага раёнаў Гомельскай вобласці, Любанскага і Старобінскага раёнаў Мінскай вобласці. Карнікі бязлітасна знішчалі мясцовае насельніцтва. У вёсцы Даманавічы знішчаны 267, у вёсцы Пісарэвічы — 220 мірных грамадзян.

У 1942 годзе карнікі знайшлі жыхароў Дамановіч, якія схаваліся ў лесе ў партызан, на «востраве». Іх і іншых вясковых загналі ў будынак Даманавіцкай 10-гадовай школы і спалілі. Зараз на месцы былой школы знаходзіцца невялікі пагорак. На ім стаяць тры помнікі: адзін — усім загінулым жыхарам Даманавічаў і два — партызанам.

Традыцыі

Нават сёння ў краі захоўваюцца старадаўнія традыцыі. Напрыклад, унікальны па каларыту і багацці традыцый абрад «Шчодрык» у вёсцы Восава, якому прысвоены статус гісторыка-культурнай каштоўнасці. Першапачаткова абрад праводзіўся ў суседняй вёсцы Рог. Потым вёска апусцела, моладзь раз'ехалася, а абрад адрадзілі ўдзельнікі фальклорнага калектыву «Палескія крыніцы». Свята яшчэ называюць «Казельчыкамі» ў гонар галоўных герояў калядавання: Дзеда-продка, Казы, Бабы-засявальніцы, Каня, Цыганкі, Жураўля, Механошы і Зораношы. З'явіўся ён яшчэ да рэвалюцыі. Як і чаму, ніхто ўжо не памятае. Але ўнікальную маску з бяросты Дзеда-продка, якой больш няма нідзе ў краіне, захавалі. Высушаную кару захоўваюць з вясны, а апранае гатовую берасцяную маску толькі паважаны сярод аднавяскоўцаў чалавек.

Дзень сённяшні

Сёння на тэрыторыі Даманавіцкага сельсавета размешчаны два сельскагаспадарчых прадпрыемствы: ААТ «Белслуч» і ААТ «Скаўшын». На тэрыторыі сельсавета сваю дзейнасць ажыццяўляюць: Драчаўское і Скаўшынскае лясніцтвы ДЛУ «Старобінскі лясгас». Тут жа знаходзіцца вытворчы ўчастак СГУПП «ЖКГ «Комплекс» ЖЭС-7 (в. Драчава), вытворчы ўчастак ГКУП «Салігорскводаканал» (в. Драчава), пажарны аварыйна-выратавальны пост Салігорскага ГРАНС (в. Даманавічы), участак Мінскае РУП электраэнергетыкі «Мінскэнерга» філіяла «Слуцкія электрычныя сеткі» ў в. Даманавічы і тут жа філіял «Дом самастойнага камфортнага пражывання ГУ «Салігорскі раённы тэрытарыяльны цэнтр сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва».

Навучэнцы наведваюць установы адукацыі, якія знаходзяцца ў трох населеных пунктах: ДУА «Ананчыцкі вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад-базавая школа Салігорскага раёна», ДУА «Драчаўскі вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад-базавая школа Салігорскага раёна», ДУА «Скаўшынскі вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад-сярэдняя школа Салігорскага раёна», а таксама ДУА «Аздараўленчы лагер «Журавушка».

Працуюць тут і культурна-забаўляльныя цэнтры ў Ананчыцах, Скаўшыне і Восаве. Сфера гандлю прадстаўлена пяццю магазінамі Салігорскага райпо: у аграгарадках Ананчыцы і Скаўшын, вёсках Даманавічы, Восава і Рог, а таксама крамай «Еўрагандаль» у в. Драчава. Маецца тры аддзяленні паштовай сувязі: у аг. Ананчыцы, аг. Скаўшын і в. Восава. Два філіялы ААБ «Беларусбанк» ў аг. Скаўшын і аг. Ананчыцы. Медыцынскія ўстановы прадстаўлены Драчаўской амбулаторыяй і ФАПамі ў Даманавічах, Скаўшыне, Ананчыцах і Восаве.

Бытавое абслугоўванне на тэрыторыі сельсавета ажыццяўляецца двума комплексна-прыёмнымі пунктамі ў аграгарадках Ананчыцы і Скаўшын. Таксама на тэрыторыі сельскага Савета размешчаны 30 помнікаў гісторыі, архітэктуры і археалогіі.